Boerderij De Varenkamp is slechts kort in bedrijf geweest als boerderij. In 1884 kochten Paul H.R. van Rossum te Soest en mr. J.H. Caspers te Maarssen diverse percelen grond aan van Hendrik Copijn, die kort daarvoor de nieuwe eigenaar van het landgoed Jagtlust was geworden.
Het daaropvolgende jaar dienden zij een bouwaanvraag in voor de stichting van een bouwmanswoning. Behalve een boerderij werden er een zomerhuis en enkele schuren gebouwd.
Als pachter werd aangesteld E. van de Haar. Deze legde zich voornamelijk toe op het fokken van varkens. In 1900 bestond de veestapel uit twee paarden, zes runderen en 51 varkens.
Erg veel bracht de boerderij niet op, aangezien het geschatte inkomen van de pachter in 1900 slechts fl. 650,- was, een nogal schamel inkomen in vergelijking met de meeste landbouwers in De Bilt (alleen dat van de landbouwer op boerderij Jagtlust was lager).
Op de boerderij was een ‘herenkamer’ aanwezig, waar Van Rossum desgewenst zijn intrek kon nemen in de jaren dat hij het wethouderschap beoefende in De Bilt (Caspers was al na enkele jaren uitgekocht door Van Rossum).
Van Rossum overleed in 1904. Drie jaar later verkochten zijn erven de boerderij aan de pas benoemde burgemeester van De Bilt, H.Ph.J. baron van Heemstra. Hier de boerderij omstreeks 1900 gezien vanuit het noordoosten.
Bilthoven, Soestdijkseweg Zuid 161 (1900)
Toen in 1909 de pachtovereenkomst met Van de Haar afliep, diende baron van Heemstra een aanvraag in om de boerderij te verbouwen tot landhuis. Hij ging daarbij zeer grondig te werk.
Niet alleen werd het grondplan vergroot en verfraaid met een serre, er werd zelfs een compleet nieuwe woonlaag en zolderetage bovenop gebouwd. Het laatste is nog duidelijk te zien aan de lichtere bakstenen.
De Varenkamp De Bilt (1911)
Ook nadien hebben er diverse uitbreidingen plaatsgevonden. Desalniettemin zijn delen van de oorspronkelijke boerderij nog herkenbaar, met name de kenmerkende ramen aan de noordzijde (de oorspronkelijke voorzijde).
Op de foto uit 1943 is de nieuwe serre te zien te zien. Ook is te zien dat de veranda is dichtgemaakt en voorzien van een balkon. Burgemeester Van Heemstra was een verwoed verzamelaar van antiek. Het interieur is verfraaid met een groot aantal historische ornamenten, waaronder diverse monumentale schouwen met tegelplateaus.
De Bilt Huize „De Varenkamp”(1943) als burgemeesterswoning
Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werd De Varenkamp geconfisqueerd door de Duitsers, die het pand lieten verbouwen tot een marechausseekazerne. Na de Tweede Wereldoorlog werd De Varenkamp in gebruik genomen door de Rijkspolitie.
Het huis bleef echter nog enkele jaren eigendom van de familie Van Heemstra. Pas in 1951 werd het door de Rijksgebouwendienst gekocht. Inmiddels maakt het onderdeel uit van het RIVM-complex.
Bronnen
- Inventaris boerderijen, Documentatiecentrum Historische Kring D’Oude School
- Dossiers Bouw- en Woningtoezicht, gemeente De Bilt
- de Vries HPIM, Soestdijkseweg Zuid 161 te Bilthoven De Varenkam(p): Rapportage Kunsthistorisch onderzoek interieurdelen. Utrecht, 1994