Bij de overhandiging van een steen uit de loswal. 27 september 1994 in de Oude School te De Bilt.
Op een avond als deze, waarop de actieve leden van de Historische Kring bijeen zijn, moet je eigenlijk wat bijzonders doen. En wat is er aardiger dan het inlossen van een oude belofte. Bij het opbreken van de oude loswal, heb ik, via contacten elders, een van de stenen weten te bemachtigen voor ons archief.
Zo’n steen is behoorlijk zwaar en onhandelbaar, vandaar dat hij geruime tijd is blijven liggen, Hij was nog steeds niet, zoals indertijd beloofd, in ons archief . Maar zeker nu we wat meer archiefmateriaal krijgen zal hij goed dienst kunnen doen als boekensteun. Een goed voorbeeld van recycling.
Waarom is deze steen nu zo belangrijk? De provincie Utrecht kende vroeger een uitgebreid net van vaarwegen, waarlangs buurtschippers op platte schuiten, de zogenaamde pramen, allerlei goederen vervoerden. De Biltse Grift maakte onderdeel uit van dat vaarnet. Aanvankelijk lag de loskade voor De Bilt direct bij het oude dorp, bij de plek die we nu nog steeds De Geer noemen.
Nu ligt daar de Utrechtseweg, zoals die in de jaren dertig (20e eeuw) verbreed is. Rijkswaterstaat heeft in die periode, in 1934 om precies te zijn, de loswal naar de Jacobssteeg verplaatst. De buurtvaart had op dat moment haar bloeiperiode al achter de rug. Door de opkomst van andere, meer efficiënte vervoermiddelen en de aanleg van beter wegen, zoals een verbrede Utrechtseweg, was zij ten dode opgeschreven.
Deze steen komt uit de loswal, zoals die tot voor kort bij de Jacobssteeg lag. Het lijkt een doodgewone kei. Dit soort stenen zijn echter typisch voor de jaren dertig en veertig van deze eeuw. Ze werden in België gemaakt en dienden voor de bestrating van havenkaden. Je vindt ze nog in veel havensteden terug: Antwerpen, Rotterdam en Amsterdam bijvoorbeeld. Maar een kade in een weiland bij De Bilt. Het blijft curieus.
Met de sloop van onze loswal is een stuk geschiedenis van de binnenvaart verdwenen, evenals een schilderachtig weggetje. En dat blijft jammer, ook al is er een natuurgebiedje met een drinkpoel voor in de plaats gekomen. Alles dat ons rest is nu een steen in ons archief. Die overhandig ik hierbij, dan ben ik van een zware last bevrijd.
Abe Postma.
De steen meet circa 18,5 bij 13 cm. en is circa 12,5 cm. hoog.